Cách Tràng An khoảng 5km, Tam Cốc – Bích Động nằm trong quần thể khu danh thắng Tràng An được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên văn hoá thế giới.
Được mệnh danh là “Vịnh Hạ Long trên cạn”, – Nam thiên đệ nhị động, Tam Cốc – Bích Động luôn là địa chỉ vàng cho những tour du lịch sinh thái bởi vẻ trữ tình, nét kết duyên hoà hợp của cảnh sắc trời mây
Tam cốc có nghĩa là 3 hang gồm Hang cả, hang hai và hang Ba. Cả 3 hang đều được tạo thành bởi dòng sông Ngô Đồng, đâm xuyên qua núi. Tam Cốc là tuyến du thuyền được khai thác đầu tiên tại khu Tam Cốc – Bích Động
Những dãy núi đá vôi với những hang động nối liền nhau bới dòng sông Ngô Đồng cứ uốn lượn quanh co. Rồi dọc theo 2 bên bờ sông là những ruộng lúa chín vàng. Những chiếc thuyền lướt trên sông Ngô Đồng, tạo nên cảm hứng dạt dào cho các nhiếp ảnh gia
Đến nơi đây để có thể chiêm ngưỡng hết cảnh đẹp, du khách có thể trèo lên núi để ngắm toàn cảnh vẻ sơn thuỷ hữu tình. Đứng trên độ cao hơn 100m, phóng mắt ngắm nhìn dòng sông Ngô Đồng, chắc chắn hương lúa, hồn người hoà quyện vào thiên nhiên ấy sẽ để lại 1 ấn tượng không bao giờ quên.
Nói về cảnh đẹp của Tam cốc bích động, nhà thờ Lê công viết:
‘’Ai viết bài Tam cốc lung linh
Để đưa chân em về Ninh Hải
Thôn dã mà chứa đầy tình ái
Điều nơi phồn hoa luôn ước ao
Bến sông quê có từ khi nào
Mà xanh thẳm màu xanh mời gọi
Để du khách chen vai bến đợi
Cô lái đò nở nụ cười tươi”
Hang Cả là hang đẹp nhất của Tam cốc, con thuyền nan nhè nhẹ luồn vào hang Cả dài 127m, nằm trong lòng 1 mái núi trơn. Hai bên hai dãy núi tựa dãy tường thành, che chắn dòng sông uốn khúc. Nước xanh trong, vách hang uốn vòng cung. Về mùa hè, không khí trong hang mát lạnh, khiến du khách cảm thấy thư thái cả tâm hồn.
Qua hang Cả, ta thấy 1 màu xanh bao la của đồng lúa nằm giữa 2 vách núi. Đi tiếp ta sẽ đến hang Hai, hang Ba như bước vào cõi thâm u tĩnh lặng của thần sông, thần núi.
Đền thái Vi là ngôi đền trong chuyến tìm hiểu Tam cốc bích động mà du khách không nên bỏ qua. Đền được xây dựng trên nền đất xưa kia của vua Trần Nhân Tông,được chọn là nơi dựng cung điện Thái Vi theo kiểu kiến trúc nội công ngoại quốc uy nghi. Với nhiều công trình kiến trúc được chạm khắc bằng đá, đền là nơi để du khách thập phương tìm về chốntâm linh hướng thiện và tưởng nhớ công lao to lớn của các vị vua trần
Bích Động có 3 ngôi chùa được xây cất, được tôn tạo trên sườn non vách núi: chùa Hạ, chùa Trung, chùa Thượng. Các chùa ở Bích động có nhiều bộ tháp bằng đá nhấp nhô trong vườn chùa, có nhiều tượng phật bằng đá rất quý giá
Bích Động có 5 ngọn núi vây quanh chầu về, gọi là Ngũ Nhạc Sơn. Chỉ một tiếng chuông chùa vang lên, tức thì sẽ có 5 tiếng chuông chùa từ vách núi Ngũ Nhạc Sơn vọng lại.
Ngày 10/05/2012 Thủ tướng chính phủ đã quyết định xếp hạng Danh thắng: Tràng An – Tam Cốc – Bích Động là di tích quốc gia đặc biệt do có những giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học và thẩm mỹ đặc biệt…
